Postgraduate Education Center

A. Prawo pracy w Polsce i Unii Europejskiej.
B. System ochrony pracy.
C. Państwowe organy nadzoru nad warunkami pracy.
D. Ochrona praw kobiet i młodocianych.

A. Ergonomia na stanowisku pracy:

• Ergonomia korekcyjna,
• Ergonomia koncepcyjna.

B. Układ człowiek-maszyna-materialne środowisko pracy.
C. Wielkość i rozplanowanie powierzchni stanowiska.
D. Antropometria stanowiska.
E. Struktura pola widzenia.
F. Materialne środowiska pracy:

• Mikroklimat stanowiska,
• Zanieczyszczenia powietrza,
• Promieniowanie (oświetlenie i barwa),
• Drgania (hałas i wibracja).

A. Szkolenia w organizacji:

• koncepcja kapitału ludzkiego,
• wiedza w organizacji,
• informologiczne podstawy szkolenia,
• szkolenie jako proces poznawczy,
• system szkoleń w organizacji.

B. Organizowanie szkolenia BHP:

• teoria i praktyka bezpieczeństwa,
• podstawy prawne szkolenia BHP,
• przygotowanie szkolenia,
• formułowanie celów szkoleniowych,
• przygotowanie wykładowcy do zajęć.

C. Metodyka prowadzenie zajęć szkoleniowych:

• formy i metody prowadzenia zajęć,
• kontrola i ocena szkoleń,
• środki dydaktyczne,
• interpersonalne umiejętności dydaktyczne.

D. Popularyzacja problematyki BHP i wsparcie eksperckie.

A. Wprowadzenie do przedmiotu i wyjaśnienie podstawowych pojęć i definicji, takich jak:

• bezpieczeństwo, higiena i ochrona pracy,
• przepisy i zasady BHP,
• czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne,
• zagrożenie i narażenie, identyfikacja zagrożenia i ocena narażenia,
• ryzyko i ryzyko zawodowe.

B. Analiza zagrożeń na stanowiskach pracy. Podział czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych oraz ich szczegółowa charakterystyka:

• czynniki fizyczne (hałas, hałas ultra- i infradźwiękowy, drgania ogólne i miejscowe, mikroklimat, oświetlenie (strumień świetlny, natężenie oświetlenia, luminancja, olśnienie, wygląd barwy i oddawanie barw, tętnienie, efekt stroboskopowy, modelowanie oświetlenia), promieniowanie jonizujące, promieniowanie laserowe, promieniowanie nadfioletowe i podczerwone, pole elektromagnetyczne, pole elektrostatyczne, elektryczność statyczna, napięcie w obwodzie elektrycznym, pył przemysłowy, aerozole stałe i ciekłe), w tym czynniki mechaniczne (poruszające się maszyny i mechanizmy; ruchome elementy urządzeń technicznych; przemieszczające się wyroby, półwyroby i materiały; naruszenie konstrukcji; obrywanie się mas i brył skalnych ze stropu lub ociosu, tąpnięcia; powierzchnie, na których jest możliwy upadek pracujących; ostrza, ostre krawędzie, wystające elementy, chropowatość i szorstkość wyrobów, urządzeń i narzędzi; temperatura powierzchni wyposażenia technicznego i materiałów; położenie stanowiska pracy w stosunku do powierzchni ziemi lub podłogi pomieszczenia; nieważkość; ciśnienie,
• czynniki chemiczne – podział wg Ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach oraz Rozporządzenia CLP; zagrożenia z uwagi na ich właściwości fizykochemiczne i zagrożenia stwarzane dla zdrowia człowieka,
• czynniki biologiczne – podział wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki),
• czynniki psychofizyczne.

C. Podstawy prawne oceny ryzyka zawodowego. Proces zarządzania ryzykiem wg PN N 18002: analiza ryzyka (zebranie informacji, identyfikacja zagrożeń, oszacowanie ryzyka), ocena ryzyka, ograniczanie lub eliminacja ryzyka (działania korygujące i zapobiegawcze). Kolejność postępowania przy ograniczaniu lub eliminacji ryzyka.
D. Metody szacowania ryzyka zawodowego:

• skala trój- i pięciostopniowa wg normy PN-N 18002,
• Preliminary Hazard Analysis,
• Risk Score,
• Five Steps to Risk Assessment,
• metody CIOP.

E. Zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego. Dokumentowanie ryzyka zawodowego.
F. Omówienie Rozdziału V Działu X Kodeksu Pracy: „Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia” w odniesieniu do poszczególnych czynników szkodliwych. Szczegółowy przegląd rozporządzeń dotyczących tych czynników. Normatywy higieniczne: NDS, NDSCh, NDSP, NDN, MDE, WBGT, IREQ i ich wykorzystanie w ocenie ryzyka zawodowego. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy – częstotliwość badań, wzory prowadzonej dokumentacji i jej przechowywanie. Przepisy i dokumentacja dotycząca czynników rakotwórczych i mutagennych.
G. Analiza zagrożeń przy obsłudze maszyn. Dyrektywa Maszynowa – minimalne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.
H. Analiza zagrożeń pożarowych i wybuchowych – wybuchy w fazie gazowej, przepisy Dyrektywy ATEX, ocena ryzyka wybuchu.
I. Karty charakterystyk substancji i mieszanin jako źródło informacji do oceny ryzyka zawodowego w narażeniu na czynniki chemiczne.
J. Profilaktyczna ochrona zdrowia i badania lekarskie pracowników w kontekście narażenia na czynniki szkodliwe.
K. Ocena ryzyka na stanowiskach pracy w odniesieniu do młodocianych oraz kobiet w ciąży i karmiących.
L. Szczegółowe oceny ryzyka zawodowego w odniesieniu do zagrożeń stwarzanych przez poszczególne czynniki – zastosowanie omawianych metod szacowania ryzyka. Wykorzystanie programów komputerowych do oceny ryzyka zawodowego. Przykłady ocen ryzyka zawodowego na różnych stanowiskach pracy.

A. Przygotowanie do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
Aktualny system udzielania pomocy medycznej w Polsce. Dostępne szkolenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Preferowane podręczniki.

B. Podstawy prawne udzielania pierwszej pomocy:

• Obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu Karnego i Kodeksu Cywilnego.

C. Sprzęt używany w ratownictwie i pierwszej pomocy:

• Standardowa europejska apteczka pierwszej pomocy,
• Dostępne środki ułatwiające pracę przypadkowego ratownika,
• Sprzęt dla ratownictwa przemysłowego i drogowego.

D. Strategia wczesnego postępowania w pierwszej pomocy:

• Środki łącznościowe i zasady wzywania pomocy kwalifikowanej,
• Zabezpieczenie miejsca wypadku w różnych warunkach działania.

E. Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Zarys anatomii ogólnej człowieka. Fizjologia czynności życiowych.

F. Resuscytacja krążeniowo – oddechowa:

• Resuscytacja według schematu BLS,
• Postępowanie z osobą nieprzytomną,
• Postępowanie w przypadku zatrzymania oddychania,
• Postępowanie w przypadku zatrzymania krążenia,
• Ćwiczenia indywidualne z zastosowaniem manekina do nauki resuscytacji.

G. Opatrywanie ran:

• Różne techniki i środki opatrunkowe,
• Postępowanie w zranieniach głowy, szyi, kończyn, klatki piersiowej, brzucha,
• Ciała obce w ranie,
• Amputacje urazowe
• Zakażenia ran.

H. Urazy wewnętrzne:

• Problemy związane z urazami wewnętrznymi – postępowanie doraźne.

I. Wstrząs, ochrona termiczna:

• Idea wstrząsu ( jak może wyglądać i co z nim zrobić ),
• Ochrona przed wychłodzeniem i wstrząsem.

J. Postępowanie ze złamaniami i zwichnięciami:

• Urazy czaszki i kręgosłupa – ochrona przed powikłaniami,
• Zabezpieczanie złamań i zwichnięć kończyn,
• Urazy żeber i mostka,
• Transport doraźny.

K. Ratowanie oparzonych lub odmrożonych:

• Opatrywanie oparzeń termicznych i chemicznych,
• Postępowanie z odmrożeniami,
• Ratowanie osób wychłodzonych.

L. Porażenie prądem elektrycznym:

• Zasady bezpiecznego postępowania z osobą porażoną prądem,
• Postępowanie przy utracie przytomności, zatrzymaniu oddechu i krążenia,
• Porażenie piorunem,
• Działanie silnych pól elektro-magnetycznych,
• Promieniowanie jonizujące.

M. Zatrucia:

• Profilaktyka zatruć,
• Postępowanie w wypadkach nagłych zatruć wziewnych, kontaktowych i pokarmowych,
• Przykłady trucizn w środowisku zakładu pracy.

N. Stany nagłe w chorobach wewnętrznych:

• Profilaktyka i higiena zdrowotna,
• Postępowanie w napadzie drgawkowym, podejrzeniu zawału serca, niestabilnej cukrzycy, astmie oskrzelowej itp.
• Problematyka chorób zawodowych.

A. Wysiłek fizyczny w procesie.
B. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej metodą chronometrażowo-tabelaryczną i uproszczoną metodą wg. Lehmana.
C. Ocena stopnia obciążenia statycznego.
D. Ocena monotypowości ruchów roboczych.
E. Wysiłek psychiczny związany z obsługą stanowiska roboczego.
F. Ocena wysiłku związanego z odbiorem informacji.
G. Ocena wysiłku związanego z wykonywaniem decyzji.
H. Ocena wysiłku związanego z wykonywaniem czynności.
I. Ocena monotonii pracy.

A. Metody i cele oceny ryzyka zawodowego.
B. Zakres obowiązków i kwalifikacje oceniającego ryzyko zawodowe.
C. Analiza ryzyka zawodowego, wyznaczanie dopuszczalności ryzyka, identyfikacja zagrożeń.
D. Szacowanie ryzyka zawodowego.
E. Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego.
F. Podstawowe zasady ograniczania ryzyka zawodowego.

A. Podstawy prawne działania służb BHP.
B. Zakres działania służb BHP.
C. Uprawnienia służb BHP.
D. Rodzaje wypadków:

• Wypadki przy pracy,
• Wypadki zrównane z wypadakmi przy pracy,
• Wypadki osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy,
• Wypadki w drodze do lub z pracy,
• Wypadki w szczególnych okolicznościach.

E. Kategorie ciężkości wypadków przy pracy.
F. Obowiązki pracodawcy w razie wypadku.
G. Postępowanie powypadkowe, dokumentacja, praca zespołu.
H. Obowiązki pracodawcy w razie rozpoznania, podejrzenia choroby zawodowej.

A. Ograniczanie lub eliminacja ryzyka zawodowego jako element zarządzania ryzykiem – działania profilaktyczne (korygujące i zapobiegawcze), plan działań, priorytety, realizacja.
B. Likwidacja zagrożeń – eliminacja czynników szkodliwych, niebezpiecznych i uciążliwych u źródeł ich powstawania, głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących takich zagrożeń.
C. Ograniczanie zagrożeń:

• ograniczanie oddziaływania czynników szkodliwych i uciążliwych przez odsunięcie pracownika z obszaru ich oddziaływania (mechanizacja, automatyzacja, zdalne sterowanie, wydzielenie stref niebezpiecznych, sygnalizacja stanów zagrożenia),
• ograniczanie oddziaływania czynników szkodliwych i uciążliwych przez odpowiednie rozwiązania techniczne: osłonięcie stref zagrożenia (hermetyzacja procesów produkcyjnych i stosowanie instalacji podciśnieniowych zapobiegające wydostawaniu się do otoczenia gazów, par cieczy i pyłów; osłony, obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne maszyn i urządzeń, ekrany akustyczne i in.) oraz środki ochrony zbiorowej (wentylacja ogólna, klimatyzacja, urządzenia odpylające, przemysłowe kabiny dźwiękoizolacyjne, materiały pochłaniające dźwięk, układy aktywnej redukcji hałasu, wibroizolatory, produkty biobójcze i in.),
• ograniczanie oddziaływania czynników szkodliwych i uciążliwych przez odpowiednie rozwiązania organizacyjne (właściwy dobór pracowników, ograniczenia w zatrudnianiu, przerwy w pracy, rotacja, skrócony czas pracy, szkolenia, badania lekarskie, podział obszarów pracy, procedury bezpiecznej pracy),
• ochrona pracowników przez zapewnienie im odpowiednich środków ochrony indywidualnej (półmaski, maski, gogle, osłony twarzy, ochronniki słuchu, rękawice, rękawice wibroizolacyjne, nakrycia głowy, hełmy, hełmy z nawiewem, środki ochrony kończyn, obuwie i inne elementy odzieży ochronnej, dermatologiczne środki ochrony – dobór, przydział, zasady stosowania, konserwacja, przechowywanie, oznakowanie).

D. Zagadnienia dodatkowe:

• prace uciążliwe,
• prace szczególnie niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią,
• prace wykonywane przez co najmniej dwie osoby,
• prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej,
• prace wzbronione młodocianym,
• prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet.

A. Systemy zarządzania bhp. Funkcje, rozwój, korzyści.
B. Normy krajowe i zagraniczne dotyczące systemów zarządzania BHP.
C. Przykłady polityk bhp.
D. Udział pracowników i rola kadry kierowniczej w systemie zarządzania BHP.
E. Planowanie systemu zarządzania BHP.
F. Wdrażanie i kontrolowanie elementów systemu zarządzania BHP.
G. Dokumentowanie systemów zarządzania BHP.
H. Doskonalenie systemów zarządzania BHP.

A. Nadzór nad warunkami pracy- rys historyczny:

• Międzynarodowa Organizacja Pracy.

B. Podstawy prawne (omówienie):

• Konwencje MOP,
• Konstytucja RP.

C. Zasady polityki krajowej w dziedzinie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, zadania państwa w tym zakresie,.
D. Zadania pracodawców na szczeblu przedsiębiorstwa.
E. Obowiązki i uprawnienia pracowników.

A. Organy nadzoru nad warunkami pracy w wybranych państwach UE ( z omówieniem zakresu działania):

• Urząd Kontroli Przemysłowej i Przemysłowa Służba Zdrowia (Niemcy),
• Państwowy Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (Hiszpania)
• Rada Środowiska Pracy oraz Służba Środowiska Pracy (Dania),
• Narodowy Urząd Bezpieczeństwa Pracy, Narodowy Urząd Zdrowia i Instytut Medycyny Pracy, które podlegają Ministrowi Zdrowia i Spraw Socjalnych. Ponadto Krajowa Rada Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (Finlandia),
• Ministerstwo Pracy i podlegające mu Inspektoraty Pracy ( SDTE), (Francja),
• Sekretarz Stanu d/s. Zatrudnienia podlegający Ministrowi Pracy oraz Komisji Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (HSC) i Inspekcji Bezpieczeństwa i Higieny Pracy(HSE) (Wielka Brytania),
• Krajowa Rada Bezpieczeństwa i Higieny Pracy oraz Inspekcja Pracy (Irlandia).

B. Organy nadzoru nad warunkami pracy w Polsce, zakres działania:

• Państwowa Inspekcja Pracy,
• Państwowa Inspekcja Sanitarna.

C. Urząd Dozoru Technicznego:
D. Państwowa Straż Pożarna.
E. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska.
F. Inne państwowe organy nadzoru.

A. Zalecenie Normy PN-N-18004:2001 “Systemy zarządzania bhp. Wytyczne”:

• Ustanawianie i utrzymywanie procedur analiz ekonomicznych BHP w przedsiębiorstwach,
• Procedury powinny obejmować: identyfikację, zapisywanie i monitorowanie kosztów BHP,
• Podstawowy cel analizy: dostarczenie informacji do podejmowania decyzji w procesie planowania działań w systemie zarządzania BHP ekonomicznych BHP w przedsiębiorstwie.

B. Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy:

• Koszty związane ze spełnieniem wymagań prawnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,
• Warunki środowiska pracy,
• Koszty wdrożenia, utrzymania i doskonalenia systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy,
• Koszty ubezpieczenia,
• Koszty wypadków przy pracy,
• Koszty chorób zawodowych,
• Koszty absencji chorobowej związanej z warunkami pracy,
• Pozostałe koszty niewłaściwych warunków pracy.

C. Koszty wymagań prawnych.
D. Koszty wdrażania i utrzymania systemu zarządzania BHP.
E. Składka na ubezpieczenie wypadkowe. Podstawy prawne – Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków i chorób zawodowych.
F. Ustalanie kategorii ryzyka dla grupy działalności wg Ustawy wypadkowej.
G. Sankcje i kontrole.
H. Koszty wypadków: społeczne i ZUS.
I. Obliczanie całkowitego kosztu wypadku (poszkodowany + przedsiębiorstwo).
J. Model AKK- funkcje programu.
K. Wdrażanie SZ BHP.

A. Metody badań i analizy przyczyn wypadków:

• Metoda wg. systematyki TOL polegająca na analizie czynników technicznych (T), organizacyjnych (O) i ludzkich (L),
• Metoda analizy bezpieczeństwa pracy polegająca na szczegółowej analizie czynności przed i w czasie wydarzenia,
• Metoda “Co – gdy” polegająca na usystematyzowanym rozpatrywaniu domniemanych przyczyn.

B. Dokumentacja wypadku.

A. Zasady koncepcji zapewnienia bezpieczeństwa przy maszynach.
B. Zasady systemu oceny zgodności wyrobów z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
C. Zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia wg Nowej Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE.
D. Normy zharmonizowane.
E. Minimalne wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy użytkowaniu maszyn i innych urządzeń.

A. Terminologia wg (ISO 9000:2006).
B. Cel audytu:

• ocena zgodności z wymaganiami,
• ocena stopnia opanowania technologii wytwarzania,
• ocena przydatności i kompletności dokumentacji.

C. Kryteria audytu – zestaw polityk, procedur lub wymagań stosowanych jako odniesienie.
D. Dowód z audytu – zapisy, zweryfikowane stwierdzenia faktów lub innych informacji odnoszących się do audytu.
E. Ustalenia z Audytu – wyniki oceny zebranych dowodów z audytu w stosunku do kryteriów audytu, ustalenia z audytu mogą wskazywać na zgodność lub niezgodność z kryteriami lub możliwości doskonalenia.
F. Wnioski z audytu – wynik audytu przedstawiony przez zespół audytujący po rozważeniu celów audytu i wszystkich ustaleń z audytu.
G. Audytorzy – kto może zostać audytorem. Kwalifikacje audytorów:

• Konstruktor,
• Technolog,
• Przedstawiciel kontroli jakości,
• Inspektor BHP.

H. Zakres obowiązków audytora: m.in. sporządzenie planu audytów, przygotowanie audytu, przeprowadzenie audytu, sporządzenie dokumentacji z audytu.

A. Wprowadzenie w problematykę norm. Pojęcia i zasady stosowane w normalizacji.
B. Dyrektywy UE a prawo polskie.
C. Typy i rodzaje norm.
D. Normy zakładowe branżowe, krajowe, europejskie i globalne.
E. Wprowadzenie w problematykę hierarchii prawa.
F. Zasady stosowania prawa.
G. Przedstawienie umiejętności posługiwania się przepisami z zakresu BHP – przykłady.
H. Interpretacja wymagań norm, rozporządzeń i ustaw.
I. Problemy z prawidłowym stosowaniem przepisów.

A. Podstawy prawne nt. ochrony przeciwpożarowej w Polsce.
B. Obowiązki użytkownika, zarządcy, właściciela obiektu oraz pracodawcy z zakresu ochrony przeciwpożarowej.
C. Podstawy procesu spalania i rozwoju pożaru.
D. Pomieszczenia zamknięte i zagrożenia z tym związane.
E. Rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego i sposób użycia.
F. Rodzaje środków gaśniczych i zakres ich stosowania.
G. Podział urządzeń i systemów przeciwpożarowych- sposób działania.
H. Oznakowanie dróg ewakuacyjnych oraz sprzętu ochrony ppoż.
I. Zasady ewakuacji i zachowania w strefie pożaru.
J. Wymagania nt. praktycznego sprawdzenia warunków i organizacji ewakuacji.
K. Zapoznania z zapisami instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.
L. Zapoznanie z wymaganiami warunków technicznych bezpieczeństwa pożarowego oraz ich ekspertyzami.

A. Zasady i tryb udzielania akredytacji, autoryzacji oraz notyfikacji.
B. Zadania Polskiego Centrum Akredytacji.
C. Zasady działania systemu kontroli wyrobów. Struktura instytucjonalna systemu oceny zgodności:

• Ministerstwa,
• Polskie Centrum Akredytacji,
• Polski Komitet Normalizacyjny,
• Jednostki notyfikowane,
• Nadzór rynku.

D. Odpowiedzialność karna za wprowadzanie do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami to jest wymaganiami określonymi w dyrektywach nowego podejścia lub niewłaściwie oznakowanych.
E. Polskie akty prawne.
F. Dyrektywy UE.
G. Podejście Modułowe:

• Moduły technicznego,
• Moduły jakościowe.

H. Oznakowania wyrobów certyfikowanych.